ĐẶC TRƯNG VỀ CHẾ TÁC GỐM BÀU TRÚC
Gốm Bàu Trúc rất đa dạng về hình dáng, được làm hoàn toàn thủ công, để tạo được một dáng gốm hoàn chỉnh, người thợ gốm phải trải qua các công đoạn nhỏ: Nặn hình, chà láng gốm, trang trí hoa văn và tu sửa gốm.
Nguồn sưu tầm: Nghệ nhân tạo hình gốm Bàu Trúc
Cùng kỹ thuật nung lộ thiên độc đáo mang đậm nét văn hoá của cộng đồng Chăm. Gốm được nung ngoài trời, lò nung không cố định, tuỳ nghi ứng biến. Vật liệu dùng để nung là củi, rơm, rạ, trấu…
Trước khi nung, gốm phải phơi cho thật khô, rồi úp lên một lớp củi dày khoảng 20-30 cm, phủ kín bằng rơm rạ. Lò nung được được đốt lửa khoảng 4-6 giờ với nhiệt độ từ 500-600 dộ C, gốm đến độ chín thì sản phẩm hoàn chỉnh. Người ta có thể tạo thêm màu gốm bằng việc phun màu lấy từ vỏ cây điều.
Khi gốm chín, vấn giữ được màu của đất sét, các già làng kiểm tra bằng cách gõ vào sản phẩm, gốm được nung có chất lượng thì tiếng gõ lanh canh, trong trẻo
Điểm đặc biệt của gốm Bàu Trúc là các sản phẩm đều không có khuôn mẫu, và được làm thủ công hoàn toàn, không có sự can thiệp của máy móc ở bất kỳ giai đoạn nào trong quá trình làm gốm.
Nghệ nhân gốm không sử dụng bàn xoay khi làm gốm, thay vào đó người thợ sẽ đi thành vòng tròn ngược chiều kim đồng hồ để tạo hình cho sản phẩm của mình. Vậy nên, trong từng sản phẩm gốm đều mang trong mình những tâm tư, tình cảm của nghệ nhân.
Cũng chính vì điều đó, mỗi nghệ nhân có thể nhào nặn hàng chục chiếc bình, bức tượng nhưng các sản phẩm không bao giờ giống nhau và độc bản.
Cả làng Ninh thuận có hàng chục làng Chăm nhưng chỉ có bàn tay phụ nữ làng Bàu Trúc kết hợp cùng đất trên cánh đồng “Hamu tanu Lan” bên bờ sống Quao mới làm được gốm.
Theo truyền thuyết ông tổ Po Klaong Can chỉ dạy nghề gốm cho phụ nữ trong làng, bởi vậy bí quyết của làng nghề được phụ nữ gìn giữ và lưu truyền cho đến thế hệ sau.
So sánh với nghề làm gốm của gốm Bát Tràng, hay gốm Đồng Nai đa số đàn ông là nghệ nhân, nhưng khác biệt với đó, gốm Chăm nghệ nhân chủ yếu là phụ nữ đảm nhận, vì Chăm theo chế độ mẫu hệ, mẹ truyền con nối, bí quyết của làng nghề chỉ được phụ nữ giữ.
