Brahma_thần sáng tạo trong Hindu giáo

Brahma nằm trong hệ thống trimurti hay còn được gọi là Tam vị nhất thể của Hindu giáo gồm ba vị thần tối cao là Brahma là đấng tạo hóa, Vishnu là đấng bảo hộ, còn Siva là đấng hủy diệt.

Trong khi thần Vishnu và Siva là hai thế lực đối nghịch nhau, thì thần Brahma được xem như là một thế lực cân bằng. Cả ba vị thần này tạo thành bộ tam thần còn được gọi là Trimurti.

Những bộ kinh Veda sớm nhất có ghi về Brahma như một vị thần sáng tạo và đầy quyền năng, thống trị cả vũ trụ. Trong thời kỳ Veda, tư tưởng triết học thiên về thuyết nhất thần luận, nói về vũ trụ và khởi nguyên của nó, và quyền năng thiêng liêng của vị thần sáng tạo ấy dần dần được nhân cách hóa thêm.

Sang đến thế kỷ thứ IV và thứ V sau công nguyên, thần Brahma lúc ấy lại được xem là một trong ba vị có quyền năng cao tột bậc nhất trong Ấn giáo cùng với thần Vishnu và thần Siva.

Trong khi thiền quán, thần Brahma đã tạo ra tất cả mọi yếu tố vật chất của vũ trụ và các khái niệm giúp cho loài người hiểu được các yếu tố đó. Cứ mỗi ngày, trong cuộc đời Brahma, vũ trụ lại một lần được sáng tạo, rồi lại bị hút đi mỗi đêm. Trong mỗi chu kỳ này có bốn giai đoạn nối tiếp, hay Yuga, bắt đầu bằng Krita Yuga, hay giai đoạn vàng son và kết thúc với Kali Yuga, tức là giai đoạn đầy xung đột và tuyệt vọng.

Hình tượng thận Brahma (Iconography)

Thần Brahma có màu da đỏ hồng tượng trưng cho nguyên lý sáng tạo trong thiên nhiên. Ngài thường được thấy với (bốn mặt) trong đó nhìn thấy ba mặt, một mặt bị khuất biểu thị ý nghĩa quán triệt khắp vũ trụ của bốn bộ kinh Veda và bốn tay, mỗi tay cầm quyển kinh Vêđa, cầm bông hoa sen, cầm chùy, bắt ấn. có khi Brahma nắm bốn pho Veda ở tay thứ nhất, tay thứ hai cầm trượng, tay thứ ba cầm cây cung và tay thứ tư cầm một bình nước.

Trên đâu của Thần có vòng hoa như chiêc vương miện; khi thì cưỡi con thiên nga Hamsa (tượng trưng cho tri thức), khi thì ngồi trên một bông sen mọc từ rốn của Vishnu, khi thì nằm trên mình con rắn Naga nổi bồng bềnh trên đại dương nguyên thủy. Các vật biểu trưng khác của thần cũng có khi gồm một chai đựng nước sông Hằng và một vòng hoa hồng.

Thần Brahma đôi khi cũng có tên là Narayana, hay “Người từ dưới nước hiện lên”. Trong hình thức này, thần được xem như đang nằm trên một chiếc lá nổi trên mặt nước nguyên thủy, miệng ngậm ngón chân – biểu tượng của sự trường cửu.

Hình ảnh: Đản sinh Brahma (Trên đài sen là thần Brahma trong tư thế thiền định). Nguồn: Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng

Truyền thuyết về nguồn gốc thần Brahma

Lý giải về nguồn gốc vũ trụ, kinh Veda đã ghi lại một số thần thoại về nguồn gốc vũ trụ trong đó gắn liền với vị thần Brahma qua các câu chuyện thần thoại. Thần thoại Ấn độ cho rằng sinh mệnh vũ trụ tồn tại theo chuỗi dài bất tận, có sinh thành và huỷ diệt theo một chu kỳ tuần hoàn.

Thần thoại xưa nhất cho rằng trong thời kỳ hỗn mang, đã có một đấng Trời cha và một Ðất mẹ. Trời cha chung sống với Ðất mẹ bằng những hạt mưa từ trên trời rơi xuống thấm sâu vào lòng đất. Từ đó, cây cỏ mọc lên và muôn vật sinh sôi nẩy nở, sinh thành nên thế giới.

Một thuyết khác nói rằng lúc mới khai thiên lập địa, vũ trụ là một quả trứng thần bằng vàng treo lơ lửng trong hư không. Sau một năm thần Brahma từ trong quả trứng và làm vỡ tung quả trứng, nửa trên bằng vàng hóa thành trời, nửa dưới bằng bạc hóa thành đất, khoảng giữa là không trung, lòng trắng tạo thành núi non, sương mù và mây, tia máu thành các sông ngòi, chất lỏng thành biển cả. Ở chính giữa có quả núi trụ trời cao vút, đó là núi Meru. Vũ trụ này được hình thành như thế.

Về sau xuất hiện câu chuyện về hai vị thần Vishnu và Brahma. Khi vũ trụ mới hình thành là một biển nước. Thần Vishnu hình người nằm ngủ trên mình con rắn Sesa hay Ananta (dài vô tận) cuộn khúc nổi trên mặt nước. Từ rốn của Vishnu, mọc lên một đóa sen, nở ra thần Brahma sáng tạo nên muôn loài.

Như vậy, thuyết này cho rằng Brahma sinh ra tự một bông sen mọc ở rốn của Thần Bảo Tồn Vishnu. Hình ảnh này tượng trưng ý nghĩa tái sinh do những mầm mống của tiền kiếp được bảo tồn trong Vishnu. Và cũng nhờ điển tích này, Brahma còn có tên là Nabhi-ja (tự rốn sinh ra), hoặc Abja-ja (tự bông sen sinh ra).

Từ đó kiếp sống của vũ trụ là kiếp sống của thần Brahma, từ khi bắt đầu sáng tạo vũ trụ cho đến khi hủy diệt vũ trụ gọi là một ngày của Brahma hay là một Kalpa. Vũ trụ phải trải qua những chu kỳ gọi là Maha Yuas, Mỗi Maha Yugas dài 12,000 năm của thần hay 4,320,000 năm của loài người (1 năm của thần bằng 360 năm của loài người).

Ngoài ra, còn nhiều truyền thuyết khác về nguồn gốc của thần Brahma. Có truyền thuyết cho rằng Thần ra đời do cuộc phối hợp giữa đấng tối cao và năng lực của ngài là Maya (Ảo tưởng), có truyền thuyết về những chiếc đầu của thần Brahma.

Có thể nói, từ trí tưởng tưởng siêu hình, sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, vũ trụ của người Ấn Độ đã xây dựng nên hình tượng của một vị thần tượng trưng cho vũ trụ. Nó vừa thể hiện mong ước tâm linh cũng như trí tuệ của con người trước vũ trụ bao la.