Theo phái Saivism, sống – chết không chỉ là sự luân chuyển của một kiếp con người mà luôn cùng tồn tại song hành giữa cuộc đời. Cái chết là một mặt của sự sống, phá hủy lại là tiền đề của sáng tạo. Phá hủy thúc đẩy sáng tạo và phá hủy để sáng tạo. Những tín đồ Shaivite coi thần Siva là vị Thượng đế tối cao.
Trong Ấn Độ giáo, Siva là một vị thần hủy diệt tất cả và không ngưng nghỉ và đây có thể coi là một sự hủy diệt gây phản tỉnh nơi tâm thức con người. Đó là sự hủy diệt cần thiết vì có những sự phá hoại cần thiết, mang ý nghĩa sáng tạo chân chính, hơn cả Brahma hầu như chỉ mang lại cho con người ý thức khái quát về sự phồn thực và dị biệt của thế giới.
Thần Siva là một trong các vị thần chính của Hindu giáo (bộ tam thần Trimurti). Siva tiếng Sanskrit có nghĩa là điềm lành và là một trong những thuộc tính của Trimurti. Thần này được cho là xuất thân từ Rudra, một vị thần nhỏ được thấy trong Rig- Veda (tập hợp thánh ca xưa của người Aryan có niên đại từ năm 1500 đến 900 trước CN).
Tầm vóc của vị thần này đã lớn dần lên sau khi hấp thụ một số tinh chất của một vị thần phì nhiêu thời Ấn Độ cổ đại với tên gọi là “tiền Siva”. Những con dấu in hình thần Siva có thể được tìm thấy từ thời văn minh Harappa. Các hiện thân của thần ngồi trong tư thế một Yogi và có liên quan với súc vật, cây cối, được cho là do ảnh hưởng của nền văn hóa sông Ấn vốn có niên đại từ trước năm 1500 trước CN.
Hình tượng thần Siva (Iconography)
Thần Siva có nước da trắng thể hiện bản chất thuần túy của tất cả màu sắc. Thần có ba mắt tượng trưng cho mặt trời, mặt trăng và ngọn lửa thế gian, có thể nhìn thấu quá khứ, hiện tại và tương lai.
Mái tóc rối của Shiva tượng trưng thần gió. Mái tóc đó cũng tượng cho sức mạnh vì sông Ganga linh thiêng khi nhận lời cầu xin của một đạo sĩ thấu thị (Rishi) xuống trần, Siva đã xõa tóc cho dòng nước xuôi theo và đổ xuống nhẹ nhàng, nếu không thì thế gian đã rung chuyển và xụp đổ tan tành.
Ở hình dạng khác, nếu sáng tạo là thiêng liêng, thì huỷ diệt cũng phải là một phương diện thiêng liêng khác. Siva bán nam bán nữ; tự phân làm chết và sống; một nguyên lí âm, một nguyên lí dương.
Các phẩm chất và thuộc tính mâu thuẫn được thấy trong vị thần này để biểu trưng cho một vị thần mà ở trong Thần mọi sự đối kháng đều được hòa giải. Cả đến cả cái tên của Thần, vốn có nghĩa là “điềm lành” cũng nhằm mục đích hòa giải và làm dịu đi khía cạnh hắc ám trong tính cách đã khiến ông phải mang cái tên “kẻ hủy diệt”.
Siva có thể là vị thần tử tế và che chở nhưng cũng là vị thần đáng sợ, có mặt ở các chiến trường và giàn hỏa táng. Ông cũng được thể hiện cổ đeo một vòng đầu lâu. Là thần sáng tạo, Siva cũng là vị thần thời gian do đó là vị thần hủy diệt, Siva là vị thần của sự phì nhiêu, sinh sản nhưng ông cũng là một tu sĩ khổ hạnh đã chế ngự được các dục vọng của mình để sống trên ngọn Kailasa của dãy Himalaya, đắm chìm trong thiền định để duy trì sự tồn tại của thế giới. Mặc dù Siva đem lại chết chóc nhưng thần này cũng chinh phục cái chết cùng bệnh tật và được cầu khấn mỗi khi chữa bệnh.
Dưới dạng Nataraja, Siva là “vua vũ điệu” và thường được miêu tả trong hình dáng này. Ngài nhảy múa để sáng tạo ra thế giới, nhưng mỗi khi ông mỏi mệt rơi vào bất động thì vũ trụ lại trở nên hỗn loạn, do đó theo sau giai đoạn sáng tạo là sự hủy diệt.
Vật thờ chính của thần Siva là “lingam”, một khối đá có hình bộ phận sinh dục nam. Đây được xem là biểu tượng tượng trưng cho bộ sinh thực khí và Mukhalinga hay còn được gọi là linga hình mặt người.
Tài liệu tham khảo:
- Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, Siva. <https://chammuseum.vn/QLHVXemhienvat.aspx?IDHV=16&TEN=Siva>
- Khoa Đông phương học, Thế giới một số vị thần Hindu giáo – Thần Siva. https://dongphuonghoc.org/article/166/the-gioi-mot-so-vi-than-hindu-giao-than-siva.html
